Trịnh Thị Thuỷ1*, Đào Đức Thiện1 , Trần Đức Quân1 , Nguyễn Thanh Tâm1 , Trần Quan Hưng1 , Phạm Thị Ninh1 , Trần Văn Lộc1 , Trần Văn Sung1 , Lê Thị Hồng Nhung2 , Ngô Thị Thủy3 , Nguyễn Duy Như3 , Domenico V. Delfino4
*Tác giả liên hệ: Tel: 0978987562; Email: thuy@ich.vast.vn
1 Viện Hoá học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
2 Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội
3 Công ty TNHH Tuệ Linh
4 Khoa Y, Trường Đại học Tổng hợp Perugia, Italia
Ngày nhận bài: 08/10/2015; ngày chuyển phản biện: 15/10/2015; ngày nhận phản biện: 24/11/2015; ngày chấp nhận đăng: 30/11/2015
Tóm tắt:
Lá chay Bắc Bộ (Artocarpus tonkinensis A. Chev. ex Gagnep.) được sử dụng trong y học cổ truyền Việt Nam để điều trị đau lưng và viêm khớp. Những nghiên cứu trước đây cho thấy, cặn chiết ethanol của lá chay có hoạt tính ức chế miễn dịch, chống viêm và kháng ung thư [1-6]. Bài viết này giới thiệu kết quả nghiên cứu quy trình chiết flavonoid tổng một cách hiệu quả để tạo chế phẩm từ lá chay (A. tonkinensis, AT2). Thành phần hóa học chính của cao chiết được xác định bằng cách sử dụng sắc ký lớp mỏng (TLC), sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) và sắc ký lỏng gắn khối phổ (HPLC-MS/MS). Quy trình chiết khá đơn giản và khả thi ở quy mô lớn, có thể dễ dàng áp dụng trong công nghiệp dược phẩm. Việc đánh giá độc tính cấp tính và bán trường diễn của cặn chiết ethanol từ lá chay AT2 được thực hiện tương ứng trên chuột và thỏ. Trong thử nghiệm độc tính cấp tính, cho chuột uống đến liều cao nhất có thể (nồng độ và thể tích tối đa cho phép) là 42,9 g/kg trọng lượng cơ thể, nhưng chưa thấy biểu hiện triệu chứng độc tính cấp rõ rệt và không có chuột chết trong thời gian theo dõi 7 ngày sau uống mẫu thử AT2. Trong thử nghiệm độc tính bán trường diễn, cho thỏ uống AT2 liều 0,6 g/kg/ngày (lô 1) và 1,8 g/kg/ngày (lô 2) liên tục trong 8 tuần. Kết quả cho thấy: cả hai liều trên đều không làm ảnh hưởng xấu đến tình trạng chung, mức độ tăng trọng lượng và không ảnh hưởng đến các chỉ số tạo máu, chức năng gan (AST, ALT, bilirubin toàn phần, albumin, cholesterol) và chức năng thận (creatinin); không gây tổn thương rõ rệt về mặt hình thái khi quan sát đại thể các cơ quan và cấu trúc vi thể gan, thận của thỏ khi cho thỏ uống AT2 ở liều 0,6 g (lô 1) và 1,8 g/kg/ngày (lô 2) liên tục trong 8 tuần. Những kết quả này đã chứng minh rằng, AT2 có độ an toàn cao và tiếp tục chứng minh tính an toàn và hiệu quả khi sử dụng cây thuốc này trong y học cổ truyền.