Cần biến trí tuệ khoa học thành sản phẩm cụ thể
Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng mong muốn ĐHQGHN đồng hành cùng Hà Nội trong việc biến trí tuệ khoa học thành những sản phẩm cụ thể và thiết thực. Hà Nội xác định khoa học và đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng mới, quan trọng bên cạnh các động lực truyền thống, đặc biệt trong bối cảnh thành phố đang chịu áp lực lớn để đạt mục tiêu tăng trưởng 8,5%, quy mô kinh tế 63 tỷ USD trong năm nay. Đây cũng là tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 57, đồng thời là định hướng chiến lược lâu dài của Hà Nội trong tiến trình xây dựng đô thị thông minh, phát triển bền vững và nâng tầm quản trị.
Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng mong muốn Đại học Quốc gia Hà Nội đồng hành cùng TP Hà Nội trong việc biến trí tuệ khoa học thành những sản phẩm cụ thể và thiết thực (nguồn: VNU Media).
Phó Giám đốc ĐHQGHN Phạm Bảo Sơn khẳng định, ĐHQGHN sẵn sàng đặt các bài toán lớn của Hà Nội là trọng tâm nghiên cứu ứng dụng của mình. ĐHQGHN hiện có hơn 3.000 nhà khoa học, 500 giáo sư, phó giáo sư, có năng lực giải quyết các bài toán liên ngành, liên lĩnh vực từ nghiên cứu cơ bản đến ứng dụng. Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội thông qua kết hợp với Luật Thủ đô và các văn bản hiện hành khác mở ra hành lang pháp lý thuận lợi để Hà Nội và ĐHQGHN cùng thử nghiệm các mô hình quản trị sáng tạo, đồng đầu tư phòng thí nghiệm, triển khai viện nghiên cứu chuyên sâu, thu hút chuyên gia quốc tế.
Phó Giám đốc Phạm Bảo Sơn cho biết thêm, ĐHQGHN đã chủ động nghiên cứu các vấn đề lớn của Thủ đô và đưa ra danh mục các nhiệm vụ trọng tâm, tập trung vào 4 nhóm vấn đề lớn mà thành phố đặc biệt quan tâm, đó là: Môi trường và phát triển bền vững; kinh tế và sức khỏe cộng đồng; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, di sản số; nền tảng số hỗ trợ ra quyết định dựa trên dữ liệu. Ngoài ra, công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho cán bộ thành phố cũng là một trọng tâm hợp tác. Các đề xuất này thể hiện rõ tầm nhìn và khả năng vượt trội của ĐHQGHN trong việc giải quyết các thách thức mang tính liên ngành, phức tạp của một đô thị lớn như Hà Nội.
Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Trần Anh Tuấn cho biết, Sở đã rà soát các đề xuất và nhận thấy tiềm năng hợp tác lớn trong các lĩnh vực như sinh dược, công nghệ gen, đồng vị phóng xạ - những lĩnh vực đang được thành phố quan tâm đầu tư. Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Trần Anh Tuấn đặc biệt đề nghị ĐHQGHN phát triển công nghệ kiểm soát an toàn thực phẩm, mã hóa truy xuất nguồn gốc rau quả và xây dựng nền tảng bản đồ số, công cụ quản trị và đào tạo nhân lực số theo cơ chế đặt hàng...
Các đề xuất cụ thể về khoa học và công nghệ đối với Thủ đô
Các nhà khoa học của ĐHQGHN đã trình bày các đề xuất hợp tác cụ thể trên nhiều lĩnh vực.
Trong lĩnh vực y tế và sức khỏe cộng đồng, TTND.PGS.TS Nguyễn Viết Nhung - Trường Đại học Y Dược và nhóm nghiên cứu đề xuất mô hình y tế đô thị thông minh tích hợp trục dữ liệu số từ cơ sở đến thành phố. Mô hình sử dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), hệ thống bảng điều khiển thông minh, GIS dịch tễ và Digital Twin để phân tích và dự báo. Mục tiêu là xây dựng một hệ thống chăm sóc sức khỏe đô thị dựa trên dữ liệu liên ngành, có khả năng cảnh báo sớm và đưa ra quyết định hiệu quả.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, GS.TS Lê Huy Hàm và các nhà khoa học của Trường Đại học Công nghệ đã đề xuất triển khai hệ thống giám sát thông minh và nông nghiệp công nghệ cao. GS Lê Huy Hàm đề xuất xây dựng phòng thí nghiệm công nghệ cao phục vụ sản xuất rau, hoa quả an toàn cho Thủ đô. Dự án nhằm phát triển giống rau mới, chế phẩm vi sinh, công nghệ bảo quản, chế biến và hệ thống quản lý chất lượng rau quả thông minh, minh bạch và truy xuất được nguồn gốc.
Đối với lĩnh vực môi trường PGS.TS Nguyễn Thị Nhật Thanh đề xuất triển khai hệ thống giám sát ô nhiễm không khí, tiếng ồn và đốt rác/rơm theo thời gian thực tại các điểm nóng môi trường của Hà Nội. Hệ thống tích hợp cảm biến thông minh, dữ liệu vệ tinh, AI và phân tích dự báo để hỗ trợ cơ quan quản lý ra quyết định kịp thời. PGS.TS Lưu Thế Anh - Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường đề xuất về công nghệ kết tinh đồng nhất tầng sôi - sản phẩm nghiên cứu "Made in ĐHQGHN" cho phép thu hồi dinh dưỡng từ nước thải chăn nuôi để tạo thành phân bón hữu cơ, chất lượng cao hơn tiêu chuẩn EU. Công nghệ này đã được thử nghiệm thành công và đang chờ được công nhận để thương mại hóa. Ông cũng đề xuất giải pháp tổng thể xử lý ô nhiễm ao hồ, làng nghề bằng công nghệ xanh, hướng đến tái chế và tái sử dụng chất thải công nghiệp, trong đó có kim loại nặng.
Phó Giám đốc Phạm Bảo Sơn khẳng định, Đại học Quốc gia Hà Nội sẵn sàng đặt các bài toán lớn của Hà Nội là trọng tâm nghiên cứu ứng dụng của mình (nguồn: VNU Media).
Liên quan đến lĩnh vực xây dựng thành phố thông minh, PGS.TS Bùi Quang Hưng - Trường Đại học Công nghệ nêu đề xuất bản sao số (Digital Twin) và kiến trúc dữ liệu cho thành phố thông minh. Ông cho biết, ĐHQGHN đang phối hợp với Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) triển khai khu thử nghiệm Digital Twin quy mô 1.000 ha tại Hòa Lạc để kiểm nghiệm tích hợp dữ liệu từ cảm biến môi trường, địa chất, giao thông cho đến các hệ thống quản trị thông minh. Theo PGS Bùi Quang Hưng, kiến trúc bản sao số gồm 5 lớp: cảm biến đô thị, mạng truyền dữ liệu, đám mây lưu trữ, các ứng dụng thông minh và trung tâm điều hành sử dụng AI. Ông nhấn mạnh rằng, mặc dù Hà Nội đã có Trung tâm điều hành thông minh và ứng dụng AI Hà Nội, nhưng nếu thiếu ba tầng nền tảng bên dưới thì dữ liệu sẽ rời rạc và khó tạo giá trị. Vì vậy, thành phố cần sớm có kiến trúc chuẩn để tích hợp dữ liệu một cách hiệu quả, làm nền tảng cho mọi hoạt động điều hành và cung cấp dịch vụ công.
Trong lĩnh vực bán dẫn, PGS.TS Nguyễn Trần Thuật - Viện trưởng Viện Bán dẫn và Vật liệu tiên tiến cho biết, ĐHQGHN đang xây dựng một phòng thí nghiệm quốc gia về thiết kế, chế tạo và đo kiểm mạch tích hợp. ĐHQGHN mong muốn UBND TP Hà Nội hỗ trợ đầu tư cho các nhóm nghiên cứu để vận hành hiệu quả phòng thí nghiệm này. Hà Nội cần có chiến lược mạnh mẽ hơn để thu hút nhà máy bán dẫn lớn về Khu Công nghệ cao Hòa Lạc - nơi hội tụ đầy đủ điều kiện về cơ sở hạ tầng, chính sách và nhân lực đào tạo từ các trường đại học.
Bước khởi đầu quan trọng
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng đánh giá cao kết quả buổi làm việc, khẳng định đây không chỉ là cuộc họp trao đổi, mà là bước khởi đầu quan trọng để thiết lập cơ chế hợp tác lâu dài giữa thành phố và ĐHQGHN trong triển khai Nghị quyết 57.
Phó Chủ tịch Trương Việt Dũng khẳng định, sẽ chỉ đạo triển khai ngay một số nhiệm vụ ưu tiên đã được thảo luận, trong đó có dự án y tế đô thị thông minh; mô hình sản xuất rau, hoa quả an toàn và bản đồ thích nghi sinh thái nông nghiệp; công nghệ môi trường xanh; hệ thống bản đồ số (Digital Twin); cũng như các giải pháp giám sát chất lượng không khí… theo đề xuất của ĐHQGHN. Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhấn mạnh và đề nghị một số vấn đề với ĐHQGHN:
Đặt hàng nhóm PGS.TS Lưu Thế Anh nghiên cứu công nghệ xử lý pin xe điện và các thiết bị năng lượng tái tạo thải loại - một thách thức mới của đô thị hiện đại.
Với tinh thần cầu thị và khát vọng phát triển, mong muốn ĐHQGHN đồng hành cùng Hà Nội “giải bài toán” tăng trưởng kinh tế số, làm rõ các con đường để đạt được mục tiêu chiếm 30-50% GRDP từ khu vực này.
Trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn, cần có chỉ tiêu cụ thể từ Trung ương cho từng địa phương để tránh phân tán nguồn lực và tạo ra hiệu ứng đầu tư hiệu quả. Riêng với các đề xuất liên quan đến đồng vị phóng xạ, đề nghị ĐHQGHN tiếp tục rà soát, cân nhắc tính phù hợp với nhu cầu phát triển và định hướng chiến lược của Hà Nội.
Về hình thức phối hợp, hai bên xây dựng biên bản ghi nhớ có lộ trình rõ ràng 5-10 năm, nhằm tạo hành lang pháp lý cho các sở, ban, ngành triển khai. Dự kiến, hai bên sẽ ký thỏa thuận hợp tác trong tháng 9/2025. Mỗi nhóm nghiên cứu của ĐHQGHN sẽ đề xuất các kế hoạch cụ thể, gắn với sản phẩm đầu ra và thời hạn thực hiện rõ ràng.
VVH