Kết quả bước đầu và những bất cập hiện hữu
Trong bối cảnh phát triển hiện đại, đổi mới sáng tạo trở thành yếu tố then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tăng cường năng lực cạnh tranh của các địa phương. An Giang đã nhận thức rõ vai trò này và đã nỗ lực triển khai nhiều chính sách, giải pháp hướng tới xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện, đồng bộ và mang tính bền vững.
Những năm gần đây, hoạt động quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ (KH&CN) trên địa bàn An Giang đã có nhiều bước tiến rõ rệt. Tỉnh đã đẩy mạnh ban hành các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và sáng tạo, đồng thời tăng cường việc đưa tiến bộ công nghệ vào thực tiễn sản xuất và đời sống nhân dân.
Công tác điều hành và ban hành chính sách được Lãnh đạo tỉnh chú trọng. Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở KH&CN xây dựng và triển khai các đề án, chương trình thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo, thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ và quy trình sản xuất.
Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và khởi nghiệp sáng tạo được triển khai qua nhiều chương trình đào tạo, hội thảo và kết nối doanh nghiệp - nhà đầu tư. Những hoạt động này đã mở rộng cơ hội cho các cá nhân, tổ chức có ý tưởng sáng tạo thành lập doanh nghiệp.
Mặc dù đã đạt được những kết quả bước đầu, tuy nhiên An Giang vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Một là, nhận thức chưa đồng bộ: Ở nhiều cấp, đặc biệt là tại cơ sở, việc hiểu và áp dụng đổi mới sáng tạo còn khá hạn chế. Một bộ phận cán bộ, doanh nghiệp chưa thật sự chủ động tham gia hoặc khai thác hiệu quả hệ sinh thái này.
Hai là, cơ sở hạ tầng chưa được đầu tư đồng đều: Các đơn vị hỗ trợ đổi mới sáng tạo vẫn hoạt động rời rạc, thiếu sự liên kết và còn hạn chế về không gian sáng tạo, thiết bị hiện đại cũng như điều kiện làm việc.
Ba là, thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng: Số lượng người có kỹ năng khởi nghiệp còn thấp, các chương trình đào tạo chưa rộng và sát với thực tiễn.
Bốn là, nguồn tài chính chưa ổn định: Kinh phí hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo vẫn chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước, việc thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân còn khiêm tốn.
Năm là, mối liên kết trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo chưa chặt chẽ: Sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học và nhà đầu tư còn lỏng lẻo. Chưa có nhiều mô hình khởi nghiệp tiêu biểu để thu hút đầu tư và nhân rộng.
Và các giải pháp phát triển
Để hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại An Giang phát triển mạnh mẽ, đồng bộ và hiệu quả, cần triển khai những giải pháp chiến lược với lộ trình cụ thể, bám sát điều kiện thực tiễn địa phương:
Một là, tăng cường công tác truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng. Một trong những rào cản lớn trong quá trình phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là sự hiểu biết chưa đầy đủ của người dân, doanh nghiệp và cán bộ quản lý về vai trò và tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo. Do đó, cần tổ chức các chiến dịch truyền thông sâu rộng, sử dụng nhiều hình thức như hội thảo, tọa đàm, phương tiện truyền thông đại chúng và nền tảng số để tuyên truyền về các thành tựu KH&CN, các mô hình khởi nghiệp thành công, tác động của đổi mới sáng tạo đến tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, cần đưa nội dung đổi mới sáng tạo vào giảng dạy trong hệ thống giáo dục từ phổ thông đến đại học, nhằm nuôi dưỡng tinh thần sáng tạo từ sớm cho thế hệ trẻ
Hai là, xây dựng và hoàn thiện chính sách hỗ trợ mang tính đặc thù và linh hoạt. Cần thiết lập hành lang pháp lý thông thoáng và hiệu quả để thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp sáng tạo. Trong đó, tỉnh có thể nghiên cứu ban hành các chính sách ưu đãi riêng biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo như miễn, giảm thuế trong giai đoạn đầu hoạt động, hỗ trợ thuê mặt bằng, tiếp cận tín dụng ưu đãi, thủ tục đăng ký kinh doanh nhanh gọn. Đồng thời, khuyến khích việc hình thành quỹ đầu tư khởi nghiệp từ ngân sách nhà nước và huy động thêm từ các doanh nghiệp, nhà đầu tư tư nhân để cung cấp nguồn lực tài chính ổn định, lâu dài cho hoạt động đổi mới sáng tạo.
Ba là, phát triển đồng bộ hạ tầng hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Hạ tầng là nền tảng thiết yếu giúp hệ sinh thái vận hành hiệu quả. An Giang cần đầu tư mạnh vào việc xây dựng các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, trung tâm sáng tạo công nghệ có đầy đủ trang thiết bị hiện đại, không gian làm việc linh hoạt và dịch vụ hỗ trợ chuyên nghiệp. Ngoài ra, cần hình thành các khu công nghiệp công nghệ cao, vườn ươm doanh nghiệp gắn với các lĩnh vực thế mạnh của địa phương như nông nghiệp công nghệ cao, chế biến thực phẩm, logistics... để tạo môi trường thử nghiệm, triển khai và nhân rộng các mô hình sáng tạo.
Bốn là, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đổi mới sáng tạo chất lượng cao. Nguồn nhân lực là yếu tố quyết định thành bại của quá trình đổi mới. Cần mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo kỹ năng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo tại các trường đại học, cao đẳng, trung tâm đào tạo nghề. Đặc biệt, cần khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp trong đào tạo thông qua mô hình hợp tác nhà trường - doanh nghiệp, đưa sinh viên tham gia thực tiễn, hỗ trợ thực tập tại các dự án khởi nghiệp. Song song đó, cần đào tạo lại, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ quản lý, chuyên gia tư vấn khởi nghiệp để đáp ứng yêu cầu trong điều kiện mới.
Năm là, thúc đẩy liên kết đa chiều, hình thành mạng lưới hệ sinh thái đổi mới sáng tạo: An Giang cần chủ động xây dựng các cơ chế phối hợp linh hoạt giữa các bên, thúc đẩy liên kết vùng với các địa phương có kinh nghiệm trong phát triển đổi mới sáng tạo trong vùng và khu vực Đông Nam Bộ.
Sáu là, tăng cường huy động các nguồn lực tài chính từ xã hội cho đổi mới sáng tạo. Ngoài ngân sách nhà nước, cần đẩy mạnh việc huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân thông qua các mô hình đối tác công - tư (PPP), thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Việc tạo điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư, doanh nghiệp tham gia tài trợ cho các dự án khởi nghiệp không chỉ mang lại nguồn vốn mà còn thúc đẩy chuyển giao công nghệ, mở rộng thị trường cho sản phẩm đổi mới. Tỉnh cũng nên nghiên cứu mô hình gọi vốn cộng đồng để giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn ban đầu.
Bảy là, phát triển cộng đồng khởi nghiệp địa phương và xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo. Cần hình thành các cộng đồng khởi nghiệp tại địa phương, từ cấp xã để tạo môi trường gắn kết, tương tác và học hỏi lẫn nhau. Những cộng đồng này có thể là nơi tổ chức các buổi chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ cố vấn, kết nối nhà đầu tư - nhà sáng lập. Đồng thời, tỉnh cũng cần chú trọng xây dựng văn hóa khuyến khích thử nghiệm, chấp nhận rủi ro và thất bại trong khởi nghiệp như một phần của quá trình sáng tạo, từ đó tạo môi trường thân thiện để các ý tưởng mới có cơ hội phát triển.
*
* *
Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là đòi hỏi cấp thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững cho tỉnh An Giang trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số. Việc xây dựng một hệ sinh thái hiệu quả đòi hỏi sự đồng hành và cam kết mạnh mẽ từ cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp, các viện nghiên cứu, trường đại học và người dân.
Ninh Diện - Phạm Tướng