Mở đầu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển S.T.I.D để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Truyền thông, báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa, thúc đẩy các giá trị, kết quả và định hướng phát triển các lĩnh vực này tới cộng đồng xã hội, doanh nghiệp, nhà quản lý, từ đó góp phần hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Nhận thức rõ vai trò này, ngày 20/6/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Quy chế xét tặng “Giải thưởng báo chí về S.T.I.D” - một giải thưởng thường niên mang ý nghĩa đặc biệt, nhằm tôn vinh, ghi nhận các tác phẩm, tác giả, cơ quan báo chí xuất sắc trong công tác truyền thông về S.T.I.D.
Giải thưởng không chỉ đơn thuần là sự tôn vinh về mặt tinh thần, mà còn trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy các nhà báo, cơ quan báo chí đầu tư sâu hơn, chuyên nghiệp hóa lĩnh vực truyền thông S.T.I.D. Thông qua các tác phẩm dự thi và đoạt giải, xã hội được tiếp cận, hiểu rõ hơn về vai trò, tác động, cơ hội, thách thức, các mô hình, sáng kiến nổi bật… trong lĩnh vực này. Đây là nền tảng quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế tri thức, kinh tế số và nâng cao vị thế đất nước.
Tiêu chí, quy trình và cơ cấu giải thưởng
Tiêu chí xét chọn
Theo Quy chế, các tác phẩm tham gia giải thưởng phải đáp ứng đồng thời nhiều tiêu chí quan trọng:
Về nội dung: Phản ánh, phân tích, đánh giá các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng S.T.I.D; giới thiệu mô hình, sáng kiến, nhân vật điển hình; phát hiện vấn đề thực tiễn, đề xuất giải pháp; biểu dương các hoạt động nổi bật; ghi nhận, lan tỏa các giá trị, hiệu quả của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số đối với phát triển xã hội.
Về hình thức: Tác phẩm phải bảo đảm chính xác, khách quan, hấp dẫn, không vi phạm pháp luật, có thể thuộc nhiều thể loại: báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình, ảnh báo chí… Đối với loạt bài, không quá 5 bài liên hoàn cho một nhóm tác phẩm.
Về chất lượng chuyên môn: Các tác phẩm được đánh giá theo tiêu chí cụ thể về tính chính xác, khách quan; tính khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; tác động lan tỏa xã hội; và hình thức thể hiện (bố cục, ngôn ngữ, hình ảnh…).
Quy trình xét duyệt minh bạch, chặt chẽ
Quy trình xét chọn giải thưởng gồm nhiều vòng, đảm bảo minh bạch, khách quan:
Tác giả/nhóm tác giả gửi tác phẩm kèm phiếu đăng ký (theo mẫu, có xác nhận của cơ quan báo chí) về Ban Tổ chức.
Ban Tổ chức kiểm tra điều kiện, tiêu chí, chuyển Hội đồng Sơ khảo - nơi sẽ chấm, lựa chọn tác phẩm đáp ứng tiêu chuẩn.
Các tác phẩm vào Chung khảo được Hội đồng chuyên gia uy tín, độc lập chấm điểm, đánh giá theo thang điểm rõ ràng, công khai. Mọi khiếu nại, tố cáo đều được tiếp nhận, xử lý minh bạch.
Cơ cấu giải thưởng và quyền lợi
Giải thưởng gồm các hạng mục: Giải Nhất, Nhì, Ba, Khuyến khích, kèm theo Chứng nhận của Ban Tổ chức và tiền thưởng (theo quy định hằng năm). Các tác phẩm đoạt giải được vinh danh trong Lễ trao giải trang trọng, công khai, được truyền thông rộng rãi - góp phần khẳng định vị thế, giá trị lao động sáng tạo của tác giả, nhóm tác giả và cơ quan báo chí.
Tác động thực tiễn và ý nghĩa xã hội
Thúc đẩy truyền thông đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số
Giải thưởng đã và đang trở thành động lực để các cơ quan báo chí, nhà báo chuyên sâu đầu tư, sáng tạo, đa dạng hóa hình thức truyền thông về KHCN, ĐMST, CĐS. Nhiều mô hình, sáng kiến, ý tưởng, sản phẩm mới, gương điển hình… nhờ truyền thông mà lan tỏa sâu rộng, tạo cảm hứng đổi mới trong cộng đồng, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, thúc đẩy tinh thần học hỏi, sáng tạo, vượt lên chính mình của giới trẻ, đội ngũ trí thức, doanh nghiệp.
Kết nối truyền thông với thực tiễn phát triển
Các tác phẩm báo chí chất lượng đã góp phần quan trọng phản ánh thực tiễn, đề xuất chính sách, kết nối các bên liên quan (nhà khoa học - doanh nghiệp - nhà quản lý - cộng đồng) để cùng nhau giải quyết vấn đề, chuyển giao tri thức, công nghệ, đưa sáng kiến vào thực tiễn. Nhờ đó, các thành tựu khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo được ứng dụng hiệu quả vào đời sống, sản xuất, kinh doanh, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững.
Nâng cao chất lượng báo chí, xây dựng nền báo chí hiện đại
Việc tổ chức giải thưởng quốc gia, chuyên nghiệp, đã tạo động lực mạnh mẽ cho các phóng viên, nhà báo không ngừng rèn luyện, học hỏi, sáng tạo - đồng thời nâng cao kỹ năng chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, góp phần xây dựng nền báo chí hiện đại, khách quan, hội nhập quốc tế.
Thay lời kết
Giải thưởng báo chí về S.T.I.D là sáng kiến ý nghĩa, tạo động lực phát triển không chỉ cho ngành báo chí mà còn cho toàn xã hội Việt Nam trong hành trình tiến tới quốc gia số, xã hội tri thức. Sự thành công của giải thưởng sẽ là bệ phóng lan tỏa cảm hứng, nâng tầm nhận thức, kết nối nguồn lực, khơi dậy sức mạnh sáng tạo, xây dựng nền tảng phát triển bền vững, hội nhập quốc tế trong kỷ nguyên số hóa.
Để giải thưởng ngày càng có sức hút, Ban Tổ chức cần tăng cường truyền thông về quy chế, thể lệ, tôn vinh các tác phẩm, tác giả tiêu biểu; mở rộng đối tượng, đa dạng hóa loại hình tác phẩm dự thi (đa nền tảng, đa phương tiện, công nghệ trí tuệ nhân tạo…). Bên cạnh đó, việc lựa chọn Hội đồng chấm giải cần hướng đến các chuyên gia độc lập, giàu kinh nghiệm, đại diện đa ngành nghề - đảm bảo đánh giá khách quan, toàn diện, công tâm cho từng tác phẩm.
CT