Với mong muốn cung cấp những góc nhìn, tài liệu tham khảo có giá trị cho cộng đồng về hoạt động khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tình hình hiện nay, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam xuất bản ấn phẩm đặc biệt với chủ đề: “Đổi mới sáng tạo đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam”. Nội dung ấn phẩm mang lại các góc nhìn đa chiều và thực tiễn về đổi mới sáng tạo - từ cơ chế, chính sách đến những thành tựu nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo tại các doanh nghiệp, ngành, địa phương...

Trong phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 10 khóa XIII, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã đặc biệt nhấn mạnh vai trò quan trọng của khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo - động lực chính cho phát triển, là trụ cột không thể thiếu trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế: “Trung ương thống nhất đánh giá: Với thế và lực đã tích luỹ được sau 40 năm đổi mới, với sự đồng lòng, chung sức của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, với những thời cơ, thuận lợi mới, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, chúng ta đã hội tụ đủ những điều kiện cần thiết và Văn kiện Đại hội XIV phải đề ra được định hướng chiến lược, nhiệm vụ, giải pháp quan trọng để giải phóng toàn bộ sức sản xuất, phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực, lấy nguồn lực nội sinh, nguồn lực con người là nền tảng, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là đột phá để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam”.

Đây là nền móng quan trọng, định hướng cho việc phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ vào thực tiễn trong thời gian tới; đồng thời là lời kêu gọi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân chung tay, góp sức phát huy tối đa trí tuệ Việt, thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo để đưa đất nước bước vào một kỷ nguyên phát triển mới - “Kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam”.

Tạp chí xin trân trọng giới thiệu trích đoạn “Về văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng” trong bài phát biểu quan trọng này.

Đổi mới sáng tạo (ĐMST) đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế và đã trở thành tâm điểm chú ý toàn cầu từ những năm 1930. Các định nghĩa về ĐMST, từ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đến Việt Nam, tuy khác nhau về cách diễn đạt nhưng đều tập trung vào việc biến ý tưởng và tri thức thành giá trị thực tiễn. Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, việc đẩy mạnh ĐMST là yếu tố then chốt để Việt Nam bắt kịp các quốc gia đi trước.

Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (Provincial Innovation Index - PII) là gì? Ý nghĩa của nó đối với các nhà quản lý, doanh nghiệp, địa phương ra sao? Các địa phương cần làm gì để cải thiện PII… là những chia sẻ của PGS.TS Vũ Văn Tích - Giám đốc Học viện Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) với Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Hoạt động sản xuất - kinh doanh (SX-KD) có 3 trạng thái chính: duy trì như cũ, mở rộng quy mô và thay đổi cách thức hoạt động; mỗi trạng thái có những đặc điểm, tính chất khác nhau. Đổi mới sáng tạo (ĐMST) liên kết với SX-KD thông qua việc thay đổi phương thức, nhu cầu, chủ thể và điều kiện đảm bảo cho hoạt động SX-KD. Đồng thời, ĐMST cũng kết nối với khoa học và công nghệ (KH&CN) thông qua việc đáp ứng nhu cầu, khai thác chủ thể và nguồn tri thức mới từ kết quả nghiên cứu khoa học. Sự gắn kết cụ thể và thực tiễn giữa ĐMST với SX-KD và KH&CN sẽ thúc đẩy ĐMST phát triển mạnh mẽ dựa trên chính năng lực nội tại và sự kết hợp hài hòa với các lĩnh vực khác.

Đổi mới sáng tạo (ĐMST) và khoa học - công nghệ (KH&CN) là hai khái niệm thường được coi là gắn liền với nhau như một cặp song sinh, nhờ vào vai trò quan trọng trong thúc đẩy hoạt động sản xuất - kinh doanh (SX-KD). ĐMST thường được hiểu là quá trình tạo ra những ý tưởng, sản phẩm, dịch vụ hoặc quy trình mới, có tính đột phá và mang lại giá trị gia tăng cho doanh nghiệp và xã hội. Trong khi đó, KH&CN tập trung vào nghiên cứu và ứng dụng các kiến thức khoa học và kỹ thuật để giải quyết các vấn đề thực tiễn, nâng cao hiệu quả và chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Tuy nhiên, việc phân định rõ hai khái niệm này thông qua phân loại các dạng ĐMST và KH&CN là điều cần thiết để có thể áp dụng, triển khai chúng một cách hiệu quả và đúng mục tiêu trong từng bối cảnh cụ thể.

Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) được Đảng và Nhà nước xác định là “động lực chính cho phát triển”. Để hoạt động này được triển khai hiệu quả, việc xây dựng một hệ thống cơ sở pháp lý và quản lý nhà nước vững chắc đóng vai trò then chốt. Bài viết cung cấp cái nhìn toàn diện về cơ sở pháp lý và hệ thống quản lý nhà nước (QLNN) đối với hoạt động ĐMST tại Việt Nam hiện nay.

Việc ban hành và thực thi nghiêm túc Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST) quốc gia (được gọi tắt là Đề án 844*) trong thời gian qua đã đem lại những hiệu ứng tích cực đối với hệ sinh thái KNĐMST của Việt Nam. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Phát triển Thị trường và Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ về những thành quả đạt được của Đề án.

Hoạt động tiêu chuẩn đo lường chất lượng (TCĐLCL) gắn liền và tác động trực tiếp đến mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội (KT-XH). Trải qua hơn 60 năm xây dựng và phát triển, ngành TCĐLCL đã có những đóng góp tích cực vào sự phát triển KT-XH và hội nhập quốc tế của đất nước. Nhận thức rõ vai trò, ý nghĩa của hoạt động TCĐLCL trước những đòi hỏi ngày càng cao của bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0), ngành TCĐLCL đã và đang không ngừng nỗ lực, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động để đáp ứng nhu cầu thay đổi và sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế vận hành theo hướng tăng trưởng xanh, chuyển đổi số và phát triển bền vững.

Phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) được xác định là động lực và nền tảng phát triển kinh tế - xã hội tại Việt Nam. Trong bối cảnh đó, việc nâng cao nhận thức của cộng đồng, xã hội về KH,CN&ĐMST là hết sức quan trọng. Thời gian qua, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã nỗ lực tổ chức nhiều hoạt động nhằm khơi dậy, thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo của thanh, thiếu niên trên toàn quốc.