Ngày 14/3/2018, thiên tài vật lý Stephen Hawking đã từ giã chúng ta ở tuổi 76. Thế giới mất đi một nhà vật lý lý thuyết đã đem lại cho loài người sự hiểu biết sâu sắc về bản chất vật lý và hình học của vũ trụ. Stephen Hawking nổi tiếng không chỉ vì những đóng góp lớn lao của ông trong vũ trụ học, mà còn vì cuộc đời bi tráng - ông đã vượt qua bao khó khăn để chiến thắng căn bệnh xơ cứng teo cơ (ALS) đầy nghiệt ngã. Theo nhà toán học Penrose: “Stephen Hawking là biểu tượng chiến thắng của ý chí vượt qua nghịch cảnh, một con người với niềm yêu mến cuộc sống lớn lao, một người am hiểu và hài hước, một khẳng định lớn về nhân cách, một tinh thần tích cực tham gia mọi hoạt động bất chấp bệnh tật”. Những điều này và nhiều điều lý thú khác về gia đình ông, bạn đọc có thể tìm thấy trên nhiều tài liệu. Bài viết dưới đây tập trung vào khía cạnh học thuật - trên phương diện những thành tựu khoa học lớn đã làm cho tên tuổi Stephen Hawking trở thành huyền thoại.