Mối liên quan giữa béo phì và bệnh tim mạch
Dù nhóm thuốc kích hoạt thụ thể GLP-1 (GLP-1RAs) không còn xa lạ, các nghiên cứu mới đây tiếp tục chứng minh tiềm năng to lớn của nhóm thuốc này, vượt xa vai trò trong giảm cân và điều trị tiểu đường. 3 nghiên cứu được trình bày tại Hội nghị AHA Scientific Sessions 2024, trong đó có 2 nghiên cứu liên quan đến GLP-1RAs, đã củng cố thêm bằng chứng về lợi ích của nhóm thuốc này đối với sức khỏe tim mạch.
Thuốc tiêm chống béo phì mang lại nhiều lợi ích cho tim mạch (nguồn: Depositphotos).
TS Harlan Krumholz - Tổng biên tập Tạp chí Journal of The American College of Cardiology (JACC) cho biết, những nghiên cứu này đã làm nổi bật tiềm năng của các liệu pháp dựa trên GLP-1, không chỉ hỗ trợ giảm cân mà còn cải thiện sức khỏe tim mạch, mang lại hy vọng cho bệnh nhân béo phì và bệnh tim mạch.
Béo phì làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch qua các cơ chế trực tiếp (các chất do mô mỡ tiết ra, như adipokines, gây viêm mãn tính cấp thấp và thúc đẩy sự phát triển của hội chứng chuyển hóa, hội chứng này bao gồm các bệnh như: tiểu đường tuýp 2, bệnh tim mạch và xơ vữa động mạch); và gián tiếp (béo phì làm tăng huyết áp, cholesterol trong máu, nguy cơ tiểu đường tuýp 2 và chứng ngưng thở khi ngủ, từ đó đẩy nhanh sự phát triển của suy tim và xơ vữa động mạch. Kiểm soát béo phì không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp giảm đáng kể nguy cơ biến cố tim mạch).
Tác động của một số phương pháp giảm cân đối với tim mạch
Semaglutide
Trong nghiên cứu kết quả Semaglutide và tim mạch ở người béo phì không mắc bệnh tiểu đường (SELECT), các nhà khoa học đã kiểm tra tác động của semaglutide đối với 17.604 bệnh nhân từ 45 tuổi trở lên mắc bệnh béo phì và bệnh tim mạch nhưng không bị tiểu đường. Bệnh nhân được chia thành 2 nhóm: tiêm semaglutide 2,4 mg mỗi tuần hoặc dùng giả dược. Sau 40 tháng, kết quả cho thấy, nhóm sử dụng semaglutide giảm đáng kể tỷ lệ tử vong do nguyên nhân tim mạch.
Phân tích sâu hơn, nghiên cứu SELECT tập trung vào bệnh nhân từng phẫu thuật bắc cầu động mạch (CABG) để điều trị tắc nghẽn hoặc thu hẹp động mạch tim. Trong số 17.604 bệnh nhân, 2.057 người có tiền sử CABG. Nhóm này phần lớn là nam giới (84%) và có chỉ số khối cơ thể (BMI) thấp hơn nhóm không phẫu thuật.
Kết quả chỉ ra rằng, semaglutide giảm biến cố tim mạch nghiêm trọng (MACE) ở cả 2 nhóm. Tuy nhiên, mức giảm tuyệt đối ở nhóm CABG cao hơn (2,3 so với 1%). MACE bao gồm đột quỵ không tử vong, nhồi máu cơ tim, nhập viện do suy tim, tử vong liên quan đến tim và tất cả các nguyên nhân tử vong. Ngoài ra, semaglutide còn giúp giảm tỷ lệ mắc tiểu đường ở nhóm CABG - một lợi ích bổ sung đáng kể.
Tirzepatide
Tirzepatide - một loại thuốc mới không chỉ kích hoạt thụ thể GLP-1 mà còn nhắm mục tiêu vào thụ thể GIP. Thuốc này tăng cường tiết insulin và ức chế cảm giác thèm ăn. Béo phì làm gia tăng nguy cơ suy tim dạng HFpEF (suy tim với phân suất tống máu bảo tồn). Dạng suy tim này khiến suy thất trái (LV), nhưng phân suất tống máu (LVEF) vẫn ở mức bình thường. Bệnh nhân HFpEF thường có triệu chứng như khó thở, mệt mỏi và sưng phù chi dưới.
Trong nghiên cứu SUMMIT, tirzepatide cho thấy hiệu quả đáng kể trong việc giảm cân và giảm tỷ lệ tử vong hoặc biến chứng suy tim ở bệnh nhân béo phì mắc HFpEF. Phân tích sâu hơn từ dữ liệu SUMMIT cho thấy, khối lượng LV giảm trung bình 11 g, mỡ màng tim (EAT) giảm 45 ml. Những thay đổi này đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ suy tim, khẳng định tirzepatide không chỉ giảm cân mà còn cải thiện cấu trúc và chức năng tim.
Thay đổi lối sống
Thay đổi lối sống vẫn luôn là phương pháp mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tim mạch (nguồn: Depositphotos).
Ngoài các loại thuốc, thay đổi lối sống cũng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tim mạch. Nghiên cứu LookAHEAD đã so sánh 2 hai phương pháp: thay đổi lối sống chuyên sâu: tập trung vào chế độ ăn uống và tập thể dục; hỗ trợ và giáo dục tiểu đường: cung cấp kiến thức và hướng dẫn quản lý bệnh. Kết quả cho thấy, mặc dù tỷ lệ biến cố tim mạch giữa 2 nhóm không có sự khác biệt rõ rệt, nhưng nhóm thay đổi lối sống chuyên sâu có những cải thiện đáng kể: kiểm soát tốt hơn các chỉ số glucose và lipid; giảm triệu chứng ngưng thở khi ngủ và trầm cảm; cải thiện độ nhạy insulin và giảm nhu cầu sử dụng thuốc tiểu đường.
Nghiên cứu sâu hơn về các chỉ số sinh học tim mạch, như NT-proBNP và hs-cTnT cho thấy: NT-proBNP: tăng nhẹ trong giai đoạn đầu nhưng giảm dần, dự báo nguy cơ suy tim; hs-cTnT: giảm bền vững, chỉ ra tổn thương cơ tim được cải thiện. Những kết quả này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp giữa thay đổi lối sống và thuốc điều trị trong quản lý bệnh tim mạch.
Ý nghĩa thực tiễn và tiềm năng ứng dụng
Cả semaglutide, tirzepatide và thay đổi lối sống đều mang lại nhiều lợi ích vượt xa mục tiêu giảm cân như: giảm tỷ lệ tử vong và các biến cố tim mạch nghiêm trọng; hỗ trợ quản lý bệnh tiểu đường và hội chứng chuyển hóa; cải thiện cấu trúc tim và giảm nguy cơ suy tim. Bên cạnh đó còn mở ra tiềm năng ứng dụng mở rộng như: phát triển liệu pháp cá nhân hóa (tùy chỉnh điều trị dựa trên đặc điểm của từng bệnh nhân); quản lý bệnh mãn tính (kết hợp giữa thuốc và thay đổi lối sống để tối ưu hóa kết quả điều trị); ứng dụng trong điều trị toàn diện (tích hợp điều trị béo phì, tiểu đường và bệnh tim mạch).
*
* *
Những kết quả nghiên cứu tích cực đã được công bố tại Hội nghị AHA 2024, củng cố giá trị của semaglutide và tirzepatide trong điều trị béo phì, tiểu đường và cải thiện sức khỏe tim mạch. Đồng thời, các nghiên cứu này cũng nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của thay đổi lối sống trong quản lý bệnh tật. Sự kết hợp giữa các liệu pháp này mang lại hy vọng mới, cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân và mở ra những bước tiến lớn trong y học hiện đại.
TXB (theo Newatlas)