Chương trình ươm tạo tài năng từ bậc trung học phổ thông tại Đại học Quốc gia Hà Nội là một trong những sáng kiến mang tính đột phá.
Sáng kiến đột phá
Ngày 16/05/2024, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) đã ký quyết định số 2008/QĐ-ĐHQGHN ban hành “Quy định đào tạo thí điểm Chương trình ươm tạo tài năng từ bậc trung học phổ thông tại Đại học Quốc gia Hà Nội” (VNU12+). Căn cứ Quy định này, ĐHQGHN đã ban hành hướng dẫn số 3204/ĐHQGHN-ĐT hướng dẫn các đơn vị thực hiện VNU12+ cho năm học 2024-2025. Các đơn vị đào tạo đã xây dựng kế hoạch, dự kiến chỉ tiêu tuyển sinh VNU12+ năm học 2024-2025, làm căn cứ để ĐHQGHN giao chỉ tiêu tuyển sinh năm 2024-2025. Tổng chỉ tiêu toàn ĐHQGHN là 300 cho 11 đơn vị đào tạo đại học, tuyển sinh từ 4 trường THPT trong ĐHQGHN.
VNU12+ là một trong những sáng kiến mang tính đột phá của ĐHQGHN nhằm phát hiện, bồi dưỡng sớm và toàn diện các học sinh THPT xuất sắc, góp phần định hướng nghề nghiệp, thúc đẩy nghiên cứu khoa học và từng bước tích lũy tín chỉ đại học ngay từ khi còn ngồi trên ghế phổ thông.
Đối với VNU12+, học sinh được tham gia nghiên cứu khoa học cùng sinh viên đại học, khơi dậy đam mê và tư duy sáng tạo; tích lũy tín chỉ đại học từ bậc THPT, rút ngắn lộ trình học tập; hưởng chính sách ưu tiên như miễn học phí, học bổng và ưu tiên xét tuyển vào ĐHQGHN.
Bước đầu tạo hiệu ứng tích cực
Đại diện Ban Đào tạo và Công tác sinh viên khẳng định, chương trình VNU12+ bước đầu tạo hiệu ứng tích cực, song cần hoàn thiện chính sách hỗ trợ. Sau 1 năm triển khai, VNU12+ đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo ĐHQGHN, các đơn vị đào tạo và sự đồng hành của các trường THPT trực thuộc. Các đơn vị đào tạo đánh giá cao sự phối hợp hiệu quả, chất lượng giảng viên và năng lực tốt của học sinh tham gia Chương trình. Đặc biệt, chính sách hỗ trợ miễn học phí, học bổng và cơ chế ưu tiên xét tuyển vào đại học đã tạo thêm động lực cho học sinh. Tuy nhiên, chương trình vẫn gặp nhiều khó khăn như lịch học dày, học sinh quá tải, giảng viên thiếu hoặc chưa có cơ chế khuyến khích phù hợp, một số học phần phải dạy trực tuyến không hiệu quả. Một số đơn vị đề xuất cần tăng tính linh hoạt trong tuyển chọn và cải tiến phần mềm quản lý kết quả học tập.
Trường Đại học Công nghệ hiện là đơn vị có số lượng học sinh tham gia VNU12+ nhiều nhất. Đại diện Nhà trường chia sẻ những khó khăn trong giảng dạy các môn khoa học cơ bản - vốn đòi hỏi nền tảng tư duy cao. Để khắc phục, các giảng viên đã chủ động biên soạn tài liệu, sách bài giảng riêng nhằm giúp học sinh dễ tiếp cận và tiếp thu kiến thức chuyên sâu.
Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Lê Thanh Sơn ghi nhận vai trò quan trọng của đội ngũ giáo sư, giảng viên trong việc hỗ trợ học sinh tiếp cận tri thức bậc cao và kiến nghị bổ sung nội dung nghiên cứu khoa học vào VNU12+. Việc ưu tiên xét tuyển thí sinh đã tham gia VNU12+ vào các ngành đào tạo của ĐHQGHN sẽ là cú hích lớn, góp phần tăng số lượng học sinh tham gia Chương trình.
Đại diện Trường Đại học Kinh tế cho biết, Nhà trường đã tổ chức đào tạo cho 7 học sinh, trong đó 5 em hoàn thành và được cấp chứng nhận. Nhà trường kiến nghị nên tổ Chức chương trình sớm hơn trong năm học, đồng thời mở rộng quỹ môn học và để đơn vị đào tạo chủ động lựa chọn, tạo sự hấp dẫn và phù hợp hơn với định hướng nghề nghiệp của người học.
Đại diện Trường Đại học Ngoại ngữ nêu lên những khó khăn trong việc phân vai giảng dạy, hướng dẫn nghiên cứu khoa học khi yêu cầu cao nhưng năng lực học sinh còn hạn chế. Vì vậy, cần tăng cường phối hợp giữa nhà trường phổ thông và đại học, điều chỉnh lịch trình hợp lý và có hướng dẫn cụ thể trong công tác xét tuyển ưu tiên đối với học sinh đã tham gia chương trình.
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục Lê Thái Hưng cho rằng, việc lồng ghép nghiên cứu khoa học vào học phần là yếu tố bắt buộc để đảm bảo chất lượng chương trình. VNU12+ không chỉ là nơi ươm tạo tài năng mà còn là kênh phát hiện nhân lực chất lượng cao cho hệ thống đào tạo của ĐHQGHN tương lai.
Hiệu trưởng Trường THPT Chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn Nguyễn Quang Liệu cho biết: Mặc dù có nhiều học sinh đăng ký, nhưng số lượng tham gia thực tế còn hạn chế. Nguyên nhân một phần đến từ thời điểm tổ chức và công tác xét tuyển còn chưa linh hoạt. Ông kiến nghị, cần tuyển sinh sớm hơn, từ tháng 6 cho học sinh lớp 11 và 12; đồng thời cần bổ sung nội dung nghiên cứu khoa học và có chính sách xét tuyển rõ ràng, ưu tiên hơn cho học sinh tham gia chương trình.
Phó Hiệu trưởng Trường THPT Khoa học Giáo dục Nguyễn Tiến Dũng cho biết, thời gian qua đã có nhiều học sinh tham gia VNU12+ và được các trường đại học tạo điều kiện học tập. Đại diện nhà trường kiến nghị các tiêu chí xét tuyển nên ưu tiên học sinh đã có trải nghiệm học tại các trường đại học, nhằm bảo đảm sự tiếp nối mạch học tập và phát huy tiềm năng từ sớm.
Là nhà quản lý và cũng là giảng viên tham gia giảng dạy, PGS.TS Phạm Tiến Đức - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đánh giá cao chất lượng học sinh tham gia chương trình VNU12+ tại Trường. Đến thời điểm này, các bạn đã hoàn thành quá trình học trước một số tín chỉ bậc đại học và nhà trường đã cấp chứng chỉ, chúng tôi đánh giá cao chương trình và chất lượng học sinh theo học. Các em tiếp thu, thích nghi nhanh các chương trình học tại đại học, thậm chí các bạn còn năng động tham gia nghiên cứu khoa học cùng các sinh viên năm 3 của Nhà trường. Nhiều em tham gia học chia sẻ, nhờ được học trước trong môi trường đại học, đã giúp các em tìm thấy niềm đam mê của bản thân và được trực tiếp cùng các thầy tham gia nghiên cứu lĩnh vực bản thân yêu thích để từ đó nhen nhóm ngọn lửa đam mê ngay từ lúc còn là học sinh.
Cần tiếp tục hoàn thiện VNU12+
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Trịnh Tiến Việt đánh giá, Chương trình VNU12+ là một chính sách nhân văn, ý nghĩa và cần thiết. Tuy nhiên, Chương trình cần được theo dõi sát sao để có sự điều chỉnh phù hợp với năng lực người học. Ông Trịnh Tiến Việt cũng kiến nghị có sự phân bổ và hướng dẫn hợp lý, để học sinh có thể tiếp cận các ngành đặc thù như luật một cách thuận lợi hơn, tránh bị choáng ngợp.
Phó Hiệu trưởng Trường Quốc tế Nguyễn Quang Thuận cho rằng, VNU12+ là chính sách hấp dẫn, giúp rút ngắn lộ trình học tập cho sinh viên tương lai và tạo cơ hội phát huy năng lực từ sớm. Nhà trường khẳng định sẵn sàng đồng hành và hỗ trợ học sinh trong hành trình tiếp cận môi trường đại học quốc tế hóa ngay từ bậc THPT.
Tại Hội nghị, các đại biểu thống nhất nhận định rằng, VNU12+ cần được hoàn thiện và triển khai bài bản hơn, cả về nội dung đào tạo lẫn phương thức xét tuyển. Đặc biệt, việc xét tuyển ưu tiên học sinh từng tham gia Chương trình vào các ngành học tại ĐHQGHN không chỉ là động lực lớn cho người học mà còn góp phần định hình nguồn nhân lực chất lượng cao, có sự chuẩn bị vững vàng về tri thức và tư duy nghiên cứu.
VNU12+ đang từng bước khẳng định vai trò là mô hình đào tạo sớm hiệu quả, có khả năng lan tỏa trong toàn hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.
Vũ Hưng, Thùy Dương