Các đại biểu tham gia tại Tọa đàm chuyên đề đánh giá toàn cảnh trí tuệ nhân tạo trong khu vực công tại Việt Nam (nguồn: UNDP Việt Nam).
Tiềm năng của trí tuệ nhân tạo đối với khu vực công
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, AI nổi lên như một động lực chính của sự đổi mới, tiến bộ nhanh chóng và phát triển bền vững trên toàn thế giới. Đặc biệt, khu vực công đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và dẫn dắt sự phát triển của AI tại Việt Nam bằng cách thúc đẩy hệ sinh thái AI trong nước, tích hợp AI vào quản trị và vận hành, cung cấp dịch vụ công cho người dân. Nhận thức được tầm quan trọng này, IPS phối hợp UNDP thực hiện nghiên cứu chuyên sâu đánh giá toàn cảnh AI trong khu vực công tại Việt Nam, nhằm cung cấp một cái nhìn về bối cảnh AI hiện tại trên nhiều khía cạnh và lĩnh vực khác nhau, đặc biệt là khung pháp lý AI.
Trong thời gian gần đây, một số cơ quan trung ương và địa phương tại Việt Nam đã bước đầu ứng dụng AI vào hoạt động quản lý hành chính và cung cấp dịch vụ công. Một số ví dụ điển hình bao gồm trợ lý ảo trong quản lý hành chính công, phần mềm nhận dạng khuôn mặt trong an ninh trật tự, hay hệ thống giám sát giao thông thông minh. Ứng dụng AI trong ngành tòa án ở Việt Nam, vào giữa năm 2024, đã có 173.206 văn bản pháp luật, 27.610 câu hỏi giải đáp tình huống pháp lý và 1,4 triệu bản án được tích hợp vào trợ lý ảo cho thẩm phán... Tuy nhiên, việc ứng dụng này vẫn còn tồn tại nhiều khoảng trống cần được điều chỉnh để đảm bảo sự phát triển AI bền vững và hiệu quả trong khu vực công.
Ông Patrick Haverman - Phó Trưởng đại diện Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam phát biểu tại Tọa đàm.
Ông Patrick Haverman - Phó Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam nhấn mạnh, AI đang làm thay đổi cách con người sống, làm việc và quản trị. Nếu được ứng dụng một cách có trách nhiệm, AI sẽ mở ra nhiều cơ hội lớn. Với chiến lược đúng đắn, đầu tư hợp lý và bảo đảm về đạo đức, AI có thể trở thành một động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển quốc gia và tiến bộ con người.
Các chuyên gia cho rằng, trên thế giới, AI được nhìn nhận như động lực cốt lõi mới, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng trưởng và phát triển bền vững. Tại Việt Nam, khu vực công đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và dẫn dắt sự phát triển của AI thông qua tích hợp AI vào quản trị và vận hành, cung cấp dịch vụ công cho người dân và thúc đẩy hệ sinh thái AI trong nước.
Cũng tại Tọa đàm, ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng IPS khẳng định, việc ứng dụng AI trong khu vực công ở Việt Nam có tiềm năng to lớn, đặc biệt ở các khía cạnh về hỗ trợ năng lực ra quyết định chính sách, nâng cao hiệu suất công việc và cải tiến cung ứng dịch vụ công. Vì vậy, mỗi cơ quan cần khai mở tiềm năng này bằng việc xác định rõ “bài toán" riêng của mình nhằm lựa chọn công nghệ AI phù hợp, đồng thời đánh giá mức độ sẵn sàng của nội bộ tổ chức để xây dựng lộ trình triển khai một cách có hiệu quả
Nghiên cứu cũng chỉ ra, Việt Nam cần ứng dụng AI một cách có chọn lọc, thiết thực và phù hợp với điều kiện thực tế cũng như nhu cầu cụ thể trong khu vực công, tránh chạy theo trào lưu công nghệ, để bảo đảm hiệu quả thực sự và lợi ích công cộng.
Không thể chậm trễ trong việc ứng dụng AI ở khu vực công
Theo ước tính tại Việt Nam, lĩnh vực AI tạo sinh dự kiến sẽ đóng góp cho nền kinh tế số tới 14.000 tỷ đồng vào năm 2030. Ông Trần Anh Tú - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, AI không chỉ là công cụ hữu ích mà còn là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự cạnh tranh và tồn tại của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, để khai thác tiềm năng của AI, cần đối mặt với nhiều thách thức, nhất là vấn đề nguồn nhân lực và việc phát triển AI có trách nhiệm.
PGS.TS Nguyễn Xuân Hoài - Viện trưởng Viện AI, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, hiện nay, nhân lực làm việc được trong lĩnh vực AI còn rất thiếu. Mỗi năm, nguồn nhân lực này chỉ đáp ứng được 10% nhu cầu tuyển dụng, trong khi chỉ có khoảng 30% trong số 55.000 sinh viên công nghệ thông tin ra trường hằng năm có thể làm việc liên quan tới AI. Bên cạnh việc thiếu hụt nhân lực ngành AI, Việt Nam còn phải đối mặt với những thách thức khác như thiếu cơ hội tiếp cận với các chuyên gia và cố vấn hàng đầu về AI để đánh giá và thẩm định sản phẩm phù hợp với nhu cầu của thị trường; thiếu cơ hội tiếp cận các cơ sở hạ tầng, nền tảng và công cụ sẵn sàng cho doanh nghiệp...
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia nêu rõ quan điểm chỉ đạo: “Phát triển nhanh và bền vững, từng bước tự chủ về công nghệ, nhất là công nghệ chiến lược; ưu tiên nguồn lực quốc gia đầu tư cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Phát huy tối đa tiềm năng, trí tuệ Việt Nam gắn với nhanh chóng tiếp thu, hấp thụ, làm chủ và ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến của thế giới; đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, chú trọng nghiên cứu cơ bản, tiến tới tự chủ và cạnh tranh về công nghệ ở một số lĩnh vực Việt Nam có nhu cầu, tiềm năng, lợi thế”.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đưa ra đề nghị, nâng cao năng lực quản trị thông minh tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, nhà máy; đồng thời mọi công dân đều có trợ lý ảo để được sử dụng thành quả của AI và bảo vệ an ninh, an toàn cho người dân, hạn chế mặt trái của AI, tinh thần là “phát triển AI và phải thắng AI”. Trong đó, phong trào “Bình dân học vụ số” được cho là chìa khóa vàng để thực hiện nhiệm vụ này.
PT