Đồng Nai tập trung vào xây dựng mô hình nông lâm nghiệp bền vững (ảnh: Cục Di sản Văn hóa).
Hiện nay, tỉnh đang tiến hành rà soát, phân vùng chi tiết ba loại rừng: rừng đặc dụng, rừng phòng hộ và rừng sản xuất, làm cơ sở xây dựng bản đồ quy hoạch lâm nghiệp tỉnh đến năm 2030. Mục tiêu cốt lõi của quá trình này là phát huy tối đa giá trị của hệ sinh thái rừng không chỉ về mặt sinh thái mà còn về mặt kinh tế và xã hội, theo tinh thần phát triển lâm nghiệp đa mục đích, đa giá trị và sử dụng bền vững tài nguyên rừng. Theo thống kê, tỉnh Đồng Nai (cũ) quản lý hơn 181 ngàn ha rừng, trong đó rừng đặc dụng chiếm gần 100 ngàn ha, rừng phòng hộ gần 35 ngàn ha và rừng sản xuất khoảng 47 ngàn ha. Địa bàn tỉnh Bình Phước (cũ) cũng đóng góp hơn 171 ngàn ha, bao gồm rừng đặc dụng, rừng phòng hộ và rừng sản xuất, tạo nên một tổng diện tích rừng liên vùng lớn nhất khu vực Đông Nam Bộ. Không chỉ có quy mô rộng, hệ sinh thái rừng của Đồng Nai còn mang tính đại diện và đặc thù cao với sự hiện diện của nhiều vùng rừng tự nhiên quý giá như Vườn quốc gia Cát Tiên - nơi được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới, vùng đất ngập nước Ramsar và di tích quốc gia đặc biệt. Vườn có hệ sinh thái phong phú từ rừng mưa nhiệt đới, rừng gỗ lớn đến đất ngập nước Bàu Sấu, quy tụ hơn 1.500 loài động vật và hơn 1.600 loài thực vật, trong đó có nhiều loài đặc hữu và quý hiếm. Vườn quốc gia Bù Gia Mập, phía Bắc tỉnh, là khu vực rừng liền khoảnh duy nhất còn lại của Bình Phước, cũng sở hữu 1.114 loài thực vật, 105 loài thú, 248 loài chim, 59 loài bò sát và 61 loài động vật quý hiếm. Bên cạnh đó, Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai ghi nhận tới 1.588 loài thực vật, 2.277 loài động vật, trong đó hàng trăm loài được đưa vào Sách đỏ Việt Nam, là nơi kết hợp hài hòa giữa bảo tồn sinh học và gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống.
Một trong những thành tựu nổi bật của Đồng Nai trong thời gian gần đây là kết quả thực hiện Đề án quốc gia “Trồng 1 tỷ cây xanh”. Từ năm 2021 đến hết 2024, tỉnh đã trồng được gần 20,6 triệu cây xanh, vượt chỉ tiêu Trung ương giao. Năm 2025, dự kiến sẽ trồng thêm 4,4 triệu cây nữa, nâng tổng số cây trồng giai đoạn 2021-2025 lên hơn 25 triệu cây - vượt 17,7 triệu cây so với mục tiêu ban đầu. Đây là kết quả của sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị và phong trào thi đua “Nhà nhà trồng cây, người người trồng cây” lan tỏa sâu rộng trong toàn dân. Thành công này không chỉ giúp phục hồi hệ sinh thái rừng, giảm thiểu phát thải carbon mà còn nâng cao ý thức cộng đồng về vai trò sống còn của cây xanh trong thích ứng biến đổi khí hậu. Để phát triển lâm nghiệp một cách bền vững và hiệu quả, Đồng Nai đang triển khai Đề án Phát triển giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, tỉnh khuyến khích các mô hình khai thác tổng hợp rừng - từ lâm sản gỗ, dịch vụ môi trường rừng, du lịch sinh thái đến các giá trị phi vật chất như văn hóa, tâm linh. Đồng thời, các mô hình kết hợp như trồng dược liệu dưới tán rừng, nuôi thủy sản trong rừng ngập mặn hay phát triển dịch vụ tín chỉ carbon đang được triển khai rộng rãi nhằm tăng nguồn thu cho người dân địa phương, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông - lâm nghiệp.
Riêng đối với gần 8.000 ha rừng ngập mặn, tỉnh đang phát huy lợi thế để phát triển các mô hình nuôi tôm, cua, cá nước lợ theo hướng quảng canh dưới tán rừng. Với hình thức nuôi gần với tự nhiên, không sử dụng thức ăn công nghiệp, vật nuôi giữ được chất lượng, trở thành đặc sản sinh thái được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng. Điều này không chỉ giúp nâng cao thu nhập bền vững cho người dân mà còn bảo vệ tốt hệ sinh thái đất ngập nước vốn rất nhạy cảm với tác động nhân sinh. Ngoài các lợi ích sinh thái, Đồng Nai cũng đang đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp gỗ theo chuỗi giá trị bền vững. Tỉnh hiện nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về sản xuất, chế biến và xuất khẩu gỗ. Nhằm tăng khả năng tiếp cận các thị trường khó tính, các doanh nghiệp trong tỉnh chủ động hỗ trợ người dân trồng rừng đạt Chứng nhận Quản lý rừng bền vững FSC. Đến nay, toàn tỉnh đã có 3.600 ha rừng trồng được cấp chứng chỉ FSC - một minh chứng rõ nét cho cam kết phát triển lâm nghiệp không đánh đổi môi trường và đa dạng sinh học.
Với những lợi thế về tài nguyên rừng, đa dạng sinh học và quyết tâm chính trị cao, Đồng Nai đang xây dựng một mô hình lâm nghiệp bền vững, đa giá trị và có khả năng thích ứng linh hoạt với biến đổi khí hậu. Tỉnh không chỉ đi đầu trong công tác bảo vệ rừng, phục hồi hệ sinh thái mà còn mở rộng không gian phát triển kinh tế rừng theo hướng kết hợp giữa khoa học công nghệ, truyền thống và sáng tạo. Từ phát triển sản phẩm gỗ đạt chuẩn quốc tế đến khai thác dịch vụ môi trường rừng và kinh tế sinh thái, Đồng Nai đang minh chứng rằng lâm nghiệp không chỉ là một ngành sản xuất mà còn là giải pháp tổng thể cho phát triển bền vững trong thế kỷ XXI.
NMK (tổng hợp)